Math   Science   Chemistry   Economics   Biology   News   Search

> Lighthouses of Greece Issue: 2013-3 Section: 14-16

Download PDF

English

 

Εισαγωγή

Για κάθε ναυτικό, “φάρος” σημαίνει ελπίδα, αισιοδοξία και ασφάλεια της ρότας του. Για τον υπόλοιπο κόσμο είναι ένα θέμα που θέλοντας και μη, αγγίζει πάντα κάποιες λεπτές χορδές της ψυχής μας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι Φάροι από μόνοι τους είναι ένα θέμα που ελκύει το ενδιαφέρον όλων των ειδών τέχνης , όχι μόνο της ζωγραφικής αλλά και της λογοτεχνίας , της ποίησης και του κινηματογράφου, γιατί πίσω από τους επιβλητικούς πέτρινους τοίχους τους , τους διαβρωμένους από την αλμύρα , κρύβουν δύναμη , μυστήριο , μοναξιά , περιπέτεια και συγχρόνως απέραντη γαλήνη. Οι πρώτοι φάροι σ’ όλο τον κόσμο έκαναν την εμφάνισή τους περίπου 2000 χρόνια πριν…. Ήταν ο Κολοσσός της Ρόδου στην Ελλάδα και ο Φάρος της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο.

 

Το Φαρικό δίκτυο της Ελλάδας

Το φαρικό δίκτυο της χώρας μας θεωρείται από τα μεγαλύτερα και πιο οργανωμένα στον κόσμο. Αυτό αποτελείται από 1309 φάρους, φανούς και φωτοσημαντήρες εκ των οποίων οι 57 είναι επιτηρούμενοι, ενώ οι 6 είναι μόνιμα επανδρωμένοι.

Η ακριβής χρονολογία κατασκευής του πρώτου Ελληνικού φάρου δεν μας είναι γνωστή. Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι ο πρώτος φάρος κτίστηκε στην Αίγινα το 1827 όταν ο Καποδίστριας την όρισε πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Το 1831 τοποθετήθηκαν ακόμη δύο φανοί στα λιμάνια των Σπετσών και της Κέας αντίστοιχα και το 1934 κατασκευάστηκε ο φάρος στο Γαϊδουρονήσι της Σύρου που είναι ο ψηλότερος του Ελληνικού δικτύου με ύψος 29 μέτρων περίπου, ενώ ακολούθησε και η κατασκευή και πολλών άλλων. Έτσι το 1863 το φαρικό δίκτυο στην Ελλάδα αριθμούσε 29 φάρους και φανούς, ενώ τον επόμενο χρόνο με την απελευθέρωση των Ιονίων νήσων προστέθηκαν άλλοι 15 που είχαν κατασκευαστεί ήδη από το 1822 από τη Μεγάλη Βρετανία στην οποία ανήκαν μέχρι τότε τα Επτάνησα. Έως το 1887, χρονολογία σταθμό για την ιστορία των Ελληνικών φάρων, προστέθηκαν άλλοι 25 φάροι και φανοί (σύνολο 49) ανάμεσά τους και δύο στη Μαγνησία (ένας στο Τρίκερι και ένας στο Βόλο), πρώην Τούρκικοι, που αποκτήθηκαν με την προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881. Το 1887 επί Χαριλάου Τρικούπη θα ψηφιστεί ο νόμος «περί συστάσεως ταμείου φάρων» ο οποίος θα λύσει οριστικά όλα τα μέχρι τότε προβλήματα και θα δώσει νέα ώθηση στην ανάπτυξή τους. Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 θα προστεθούν και άλλοι 35 φάροι και φανοί που είχαν κατασκευαστεί από τους Γάλλους για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με την ενσωμάτωση των «νέων Χωρών» στο Ελληνικό Κράτος και ο συνολικός αριθμός θα ανέλθει στους 193.

Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και λειτουργία του φαρικού δικτύου θα παίξει ο Στυλιανός Λυκούδης ο οποίος γεννήθηκε στη Σύρο το 1878 και υπηρέτησε στην υπηρεσία φάρων για περισσότερο από 50 χρόνια μέχρι και την αποστρατεία του το 1939. Έτσι κατά την 25ετία 1913-1936 με την αναδιοργάνωση της υπηρεσίας φάρων υπό την ευθύνη και την καθοδήγηση του Στυλιανού Λυκούδη θα προστεθούν άλλοι 191 πυρσοί, αριθμός αρκετά σημαντικός στην ολοκλήρωση του φαρικού δικτύου. Στα χρόνια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου οι φάροι θα υποστούν σημαντικές φθορές, αφού αποτελούσαν εύκολο και εμφανή στόχο τόσο στις αεροπορικές, όσο και στις ναυτικές επιδρομές. Μετά την απελευθέρωση, από τους 400 φάρους και φανούς που υπήρχαν σε λειτουργία στις Ελληνικές θάλασσες βρέθηκαν να λειτουργούν μόνον 28.

Το 1945 άρχισε μία συστηματική προσπάθεια για την αποκατάσταση των ζημιών και το 1946 λειτουργούσαν ήδη 374 φάροι, φανοί και φωτοσημαντήρες.

Το Eλληνικό Φαρικό δίκτυο αριθμεί σήμερα 120 παραδοσιακούς φάρους μέσης ηλικίας περίπου 2 αιώνων. Μόνο οι 20 βρίσκονται σε καλή κατάσταση ενώ μέτρια χαρακτηρίζεται η κατάσταση άλλων 30. Στους υπόλοιπους τα σημάδια φθοράς είναι ορατά και με γυμνό μάτι. Το 1998 η Υπηρεσία Φάρων του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ), στην οποία ανήκει η ευθύνη για την διαχείριση του δικτύου, εκπόνησε ένα συνολικό πρόγραμμα συντήρησης και αποκατάστασης όλων των κτισμάτων και προώθησε το σχέδιο αυτό προς ένταξη στο Β΄ Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης. Το Υπουργείο Πολιτισμού και οι Εφορείες Νεωτέρων Μνημείων ανέλαβαν να αξιολογήσουν έναν προς έναν όλους τους φάρους. Στο διάστημα αυτό επισκέφθηκαν 20, τους οποίους και έκριναν ως νεώτερα μνημεία τα οποία πρέπει να διατηρηθούν. Ωστόσο το σχέδιο δεν χρηματοδοτήθηκε και η αποκατάσταση έμεινε στα χαρτιά. Η Υπηρεσία Φάρων με τα κονδύλια που διαθέτει έχει την δυνατότητα επισκευής 3 - 4 πύργων ετησίως. Με τον ρυθμό αυτό η αποπεράτωση του έργου τοποθετείται σε 40 χρόνια. Το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης αναπτέρωσε τις ελπίδες των ανθρώπων που ασχολούνται με την διατήρηση αυτών των μνημείων. Η επιμονή τους απέδωσε σε πρώτη φάση την έγκριση κονδυλίων ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δραχμών (περίπου 4,5 εκατομμύρια ΕΥΡΩ) για την εκπόνηση ενός πιλοτικού προγράμματος αναπαλαίωσης και αποκατάστασης του δικτύου. Με τα χρήματα αυτά οι υπηρεσίες του ΓΕΝ μπορούν να επισκευάσουν περίπου 40 φάρους και μάλιστα σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα γιατί διαθέτουν γνώση, ειδικευμένους μηχανικούς και αρχιτέκτονες.

Τα τελευταία νέα για τους ελληνικούς φάρους (Μάρτιος 2012) είναι ότι τρεις λιθόκτιστοι φάροι στους Παξούς και Αντίπαξους, που αποτελούν αξιόλογες αρχιτεκτονικές κατασκευές και συνέβαλαν στην ανάπτυξη και ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, χαρακτηρίστηκαν μνημεία, έπειτα από ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων.

 

Η σημασία των φάρων για την Ελλάδα σήμερα:

Η χρησιμότητα των φάρων στη ναυσιπλοΐα στις Ελληνικές θάλασσες γίνεται φανερή αν λάβουμε υπόψη:

α) την μεγάλη ανάπτυξη των ακτών στη χώρα μας (Ηπειρωτικό & νησιωτικό = 18.400χλμ),

β) το πλήθος των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων που είναι 9.835,

γ) την σπουδαιότητα των πυρσών που παρά τον εκσυγχρονισμό των μέσων ναυσιπλοΐας παραμένουν σημαντικά ναυτιλιακά βοηθήματα, όπως φαίνεται από τη συνεχή υποβολή αιτημάτων

για την εγκατάσταση νέων πυρσών και φωτοσημαντήρων και την δικτύωση του υφιστάμενου φαρικού δικτύου.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  • http://www.hellenicnavy.gr/hosted/yf/index.php/el/
  • http://www.faroi.com/main/general.htm

 

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ

  • http://www.faroi.com/
  • http://www.in2life.gr/escape/infoguide/articles/240820/article.aspx