Download PDF

English

Τα βακτήρια Brucella spp είναι κοκκοβάκιλλοι με μήκος 0,6-1,5 μm και πλάτος 0.5-0.7 μm. Σχηματίζουν μικρές ομάδες, , δεν σχηματίζουν μαστίγια, τρίχες ή σπόρια. Τα βακτήρια Brucella είναι Gram-αρνητικά. Είναι αερόβια, εκτός από ορισμένα στελέχη τα οποία χρειάζονται ένα περιβάλλον που περιέχει 5% -10% διοξείδιο του άνθρακα. Το ιδανικό pΗ στο οποίο αναπτύσσονται κυμαίνεται μεταξύ 6,6 και 7,4 και, η ιδανική θερμοκρασία, προκειμένου να έχουν τον μέγιστο ρυθμό ανάπτυξης είναι 36- 38οC (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2001). Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι κοινά για όλα τα στελέχη των ειδών Brucella.

Εικόνα 1 («αποικιακή μορφολογία που παρουσιάζεται από αποικίες Brucella abortus βακτήρια, τα οποία είχαν καλλιεργηθεί σε άγαρ σοκολάτας, για μια περίοδο 72 ωρών.» (Eol.org 2009))

Η ασθένεια που προκαλείται από τα περισσότερα στελέχη του γένους Brucella είναι γνωστή με διαφορετικά ονόματα όπως: “μελιταίος πυρετός», «Μεσογειακός πυρετός» ή «πυρετός της Μάλτας”, αλλά η επιστημονική ονομασία είναι “βρουκέλλωση». Η βρουκέλλωση είναι ζωονόσος που πάντα μεταδίδεται στον άνθρωπο είτε με την έμμεση ή άμεση επαφή με μολυσμένα ζώα είτε με την κατανάλωση των προϊόντων τους. (M.J Corbel 2006). Τα συμπτώματα της βρουκέλλωσης στον άνθρωπο είναι παρόμοια με την κοινή γρίπη: τα αρχικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν κούραση και πονοκεφάλους και ακολουθούνται από υψηλό πυρετό, ρίγη, εφίδρωση, πόνους στις αρθρώσεις, πόνος στην πλάτη και απώλεια βάρους και όρεξης (USDA). Η βρουκέλλωση σήμερα εξακολουθεί να είναι κίνδυνος για την δημόσια υγεία λόγω της έλλειψης μέτρων υγιεινής κατά την παραγωγή ζωικών προϊόντων. Ένας άλλος λόγος είναι η εισαγωγή εξωτικών γαλακτοκομικών προϊόντων σε περιοχές που δεν έχουν ιστορικό βρουκέλλωσης και η πιθανή εξάπλωση της ασθένειας στους τόπους αυτούς. (MJ Corbel 2006) . Η Brucella melitensis είναι το πιο διαδεδομένο είδος της Brucella και ο έλεγχος της είναι μια πρόκληση που απασχολεί πολλές χώρες.

Εικόνα 2: κατσίκα Μάλτας, το πρώτο είδος της κατσίκας που ήταν θετική για B. melitensis (eng.agraria.org 2010)

Η B. melitensis είναι η κύρια αιτία για τη βρουκέλλωση των μικρών μηρυκαστικών. Ήταν το πρώτο από τα στελέχη του γένους Brucella που περιγράφθηκε. Το βακτήριο Brucella melitensis αρχικά απομονώθηκε to 1880, μετά το θάνατο στρατιωτών που έπασχαν από μεσογειακό πυρετό στη Μάλτα. Ο David Bruce πρώτα το ονόμασε Micrococcus melitensis. (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2001). Ιστορικά, υπήρξαν πολλές αναφορές στην βρουκέλλωση και πριν από 1880 που την περιέγραψαν από τα συμπτώματα. Στα ζώα προκαλούνταν επιδημίες αμβλώσεων και στον άνθρωπο πυρετό. Κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο η βρουκέλλωση ήταν η αιτία πολλών λιποταξιών ειδικά στο Βασιλικό Ναυτικό. Το 1905, το Προεδρείο της Βιομηχανίας Ζώων του USDA απέρριψε ένα ολόκληρο φορτίο αιγών της Μάλτας. Η αιτία της απόφασης ήταν ότι οι ναυτικοί που έπιναν το μη παστεριωμένο γίδινο γάλα, έπασχαν όλοι από βρουκέλλωση. (MS Rahman et al, 2006).

H B. melitensis μολύνει κυρίως αίγες, ειδικά τις κατσίκες της Μάλτας, αλλά και τους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με ένα μολυσμένο ζώο. Η B. melitensis μπορεί να μολύνει επίσης το γάλα της κατσίκας.. Οι λοιμώξεις με B. melitensis είναι ένα σύνηθες γεγονός σε ορισμένες περιοχές της Μεσογείου, της Κεντρικής Ασίας και της Λατινικής Αμερική. Τα τελευταία 10 χρόνια οι λοιμώξεις από B. melitensis έχουν αυξηθεί δραματικά. Προκειμένου να μειωθεί το ποσοστό των λοιμώξεων πρέπει να ακολουθηθούν συγκεκριμένοι .κανόνες.

Εικόνα 3: USDA λογότυπο (www.usda.gov)

“Κτηνοτρόφοι, αγρότες, ή οι διαχειριστές των ζώων θα πρέπει να καθαρίζουν και να απολυμαίνουν τις περιοχές τοκετού και άλλες θέσεις που μπορεί να υπάρξει μολυσματικό υλικό. Όλα τα άτομα θα πρέπει να φορούν γάντια και να τα πλένουν με σαπούνι και νερό αργότερα “αυτές είναι οι οδηγίες για την πρόληψη της μόλυνσης Β melitensis σύμφωνα με το USDA. Ένας άλλος τρόπος να μολυνθεί κάποιος από Β melitensis είναι η κατανάλωση μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων που παρήχθησαν από προσβεβλημένα ζώα όπως ωμό γάλα και κάποια τυριά. Οι καταναλωτές μπορούν να προστατευθούν καταναλώνοντας μόνο παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η παστερίωση εξασφαλίζει την καταστροφή όλων των παθογόνων μικροβίων συμπεριλαμβανόμενης της B. melitensis στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η παστερίωση είναι η διαδικασία κατά την οποία το γάλα θερμαίνεται σε μία υψηλή θερμοκρασία για μικρό χρονικό διάστημα, συνήθως στους 72ο C για 15 δευτερόλεπτα (www.cdc.govc, 2012). Η κατανάλωση κρέατος προσβεβλημένου ζώου δεν μεταδίδει την βρουκέλλωση στον άνθρωπο. Το USDA δίνει την εξής εξήγηση: Κατά το μαγείρεμα, τα βακτήρια στο κρέας σκοτώνονται.

Για να βρεθεί αν κάποιος έχει μολυνθεί, εξετάζονται κάποια φαινοτυπικά χαρακτηριστικά της B. melitensis σε δείγμα αίματος, όπως η απαίτηση για το CO2, λυσιτυπία και μεταβολικές δοκιμές (Poester ΠΠ 2010).

Πώς εξακριβώνουμε την ύπαρξη της B. melitensis στα ζώα όπως πρόβατα και κατσίκες; Υπάρχουν μέθοδοι δοκιμής για τα ζώα όπως η απομόνωση, ταυτοποίηση, ανίχνευση και εκτίμηση των αντισωμάτων που παράγονται σε σαν αντίδραση του οργανισμού προς το βακτήριο. Η MRT (Milk Ring Test) είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος για την εύρεση της βρουκέλλωσης των βοοειδών γαλακτοπαραγωγής. Οι μέθοδοι καλλιέργειας έχουν μερικά μειονεκτήματα: δεν έχουν υψηλό ποσοστό επιτυχίας και είναι χρονοβόρα.. Στα σύγχρονα εργαστήρια, τα βακτήρια συνήθως ταυτοποιούνται με χαρακτηρισμό του DNA τους. Έτσι, η μέθοδος της PCR χρησιμοποιείται προκειμένου να γίνει η εξέταση του απαιτητικών ή βραδέως αναπτυσσομένων βακτηριδίων που προκαλούν μολυσματικές ασθένειες (Ilhan Z. et al 2008). H PCR, που μερικές φορές ονομάζεται επίσης «μοριακή φωτοτυπία», είναι μια γρήγορη και φθηνή μέθοδοs που πολλαπλασιάζει –αντιγράφει- μικρά τμήματα του DNA. (Www.genome.gov). Αν και υπάρχουν πολλοί τρόποι ελέγχου της ύπαρξης και ταυτοποιήσης της B.m elitensis, η βρουκέλλωση είναι συνήθης σε πολλά μέρη του κόσμου και εκατομμύρια δολάρια ξοδεύονται για την θεραπεία προσβεβλημένων ανθρώπων και ζώων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η νομοθεσία της ΕΕ είναι πολύ αυστηρή για τις λοιμώξεις της βρουκέλλωσης των αιγοπροβάτων. Στην Ευρώπη, υπάρχουν πολλές περιοχές που βρέθηκαν απαλλαγμένες από τη βρουκέλλωση. Μια περιοχή ονομάζεται απαλλαγμένη από τη βρουκέλλωση όταν το 5% του συνόλου των αιγοπροβάτων σε μια χώρα ηλικίας πάνω από έξι μηνών έχει ελεγχθεί και έχει βρεθεί αρνητικό (στην παρουσία B. Melitensis). Η Ιρλανδία, η Δανία, η Σουηδία, η Φινλανδία, η Ολλανδία και το Βέλγιο θεωρούνται απαλλαγμένες από βρουκέλλωση, επίσης, ορισμένες περιοχές της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας είναι απαλλαγμένες από βρουκέλλωση. (DEFRA, 2009), Αν και κάποια Ιταλικά και Γαλλικά προϊόντα ΠΟΠ, πρέπει να παράγονται από μη παστεριωμένο γάλα, η νομοθεσία της ΕΕ υποχρεώνει την παστερίωση του γάλακτος. Η Ελλάδα, σύμφωνα με το Ελληνικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), δεν μπορεί να πιστοποιηθεί ως απαλλαγμένη από τη βρουκέλωση χώρα, επειδή η ασθένεια επηρεάζει πολλά άτομα σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Όπως μπορείτε να δείτε στον παραπάνω πίνακα οι ελληνικές περιπτώσεις βρουκέλλωσης είναι δέκα έως είκοσι φορές υψηλότερες από το μέσο όρο της Ε.Ε. Στην Ελλάδα όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα παράγονται από παστεριωμένο γάλα. Η διανομή όμως των σπιτικών γαλακτοκομικών προϊόντων που παρασκευάζονται από μη παστεριωμένο γάλα συνεχίζει την εξάπλωση της βρουκέλλωσης. (ΚΕΕΛΠΝΟ, 2012) Έτσι, η βρουκέλλωση είναι πιο εξαπλωμένη σε περιοχές όπου η κτηνοτροφία είναι εκτατική. Στην Ελλάδα αυτά τα μέρη είναι η Θεσσαλία, η Μακεδονία, η Θράκη, η Πελοπόννησος και η Στερεά Ελλάδα, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Η Ελλάδα ίσως έχει αυξημένα κρούσματα βρουκέλλωσης, αλλά τα μέτρα προστασίας γίνονται όλο και πιο σφιχτά μέρα με τη μέρα. Κάποια μέρα και η Ελλάδα όπως το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι απαλλαγμένη από βρουκέλλωση.

Μέσος όρος μηνιαίων εμφανίσεως βρουκέλλωσης στην Ελλάδα, 2005-2011.

Table 1: Mean annual brucellosis incidence (cases per 100,000 of population) in Greece and the EU as a whole, 2006-2009


2006 2007 2008 2009

Greece 2.50 1.34 3.13 1.03

EU 0.20 0.13 0.15 0.08

Πηγές

• Department for Environment Food and Rural Affairs 2009, Brucella Mellitnesis, viewed 14 March 2013, http://archive.defra.gov.uk/foodfarm/farmanimal/diseases/atoz/brucellamelitensis/index.htm
• European commission, SANCO C.2/AH /R23/2001, HEALTH & CONSUMER PROTECTION DIRECTORATE-GENERAL, viewed on 14 March 2013, http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scah/out59_en.pdf
• FAO technical meeting in collaboration with WHO and OIE Rome, May 2009, Brucella melitensis in Eurasia and middle-east, viewed 14 March 2013, http://www.fao.org/docrep/012/i1402e/i1402e00.pdf
• Hellenic Center for Disease Control and Prevention,2012, E- bulletin 25 of April,viewed on 11 October 2013 http://www.keelpno.gr/Portals/0/Newsletter/2012/HCDCP_e-bulletin_APRIL_2012.pdf
• M.J. Corbel 2006, Brucellosis in human and animals, Published by the World Health Organization 2006, Geneva Switzerland
• M.S. Rahman, M.J. Uddin, Jin-ho Park, Joon-seok Chae, M.B. Rahman and M.A. Islam, 2006, A short history of Brucellosis: Special Emphasis in Bangladesh, Bangladesh Journal of Veterinary Medicine, Vol 4 No1.
• USDA, Facts for Brucellosis, viewed 16 March 2013 http://www.aphis.usda.gov/animal_health/animal_diseases/brucellosis/downloads/bruc-facts.pdf
• Encyclopedia of life (EOL) 2009 , Public health image library, viewed 16 March 2013
• http://eol.org/data_objects/3602331
• Italians breeds 2010 , viewed 16 March 2013, http://eng.agraria.org/goat/maltese.htm
• State of New Jersey department of Agriculture 2006, Animal diseases viewed 16 March 2013, http://www.state.nj.us/agriculture/divisions/ah/diseases/brucellosis.html
• F.P. Poester, K. Nielsen, L.E. Samartino & W.L. Yu 2010, diagnosis of brucellosis, The Open Veterinary Science Journal, vol 4, pp 46-60, Open access.
• Centers for Disease Control and Prevention 2012, Brucellosis homepage, viewed 17 march 2013
• http://www.cdc.gov/brucellosis/index.html
• Ilhan Z. , Solmaz H. , Aksakal A. , Gulhan T. , Ekin IH. & Boynukara B. 2008, Detection of Brucella melitensis DNA in the milk of sheep after abortion by PCR assay, Arch Med Vet 2008, vol 40, pp 141-146, published by Universidad Austral de Chile.
• National Human Genome Research Institute 2012, PCR, viewed 17 March 2013, http://www.genome.gov/10000207