İnsanlık tarihi, inişlerin, çıkışların, korku ve cesaretin ama en çok da merakın etkili olduğu bir dönemdir. Bu dönem içinde yapılan çalışmalarla birlikte insanların duyguları düşünceleri olaylara bakış açısı bazı sonuçlar ortaya koyar. Bunların en başında da tabii ki insan hayatında büyük etkilerle sebep olan doğa olayları vardır. Bir doğa olayından duyulan korku nedeniyle bunun üzerine gidilmemesi toplumların geri kalmasında büyük bir role sahiptir. Buna en ilginç örnek Güneş Tutulması’dır.

Güneş; güçlü ışığı ile tüm yeryüzünü aydınlatan, hiçbir zaman sönmeyen, var gücüyle gökyüzünde ışıl ışıl parlayan o kutsal ışın topağı tam günün ortasında neden birdenbire kararır? Güneşe ne olmuştu sorularına cevap Herotodus’un anlatımlarıyla öğreniliyor. Elbette o tarihin insanları basit bir astronomik olaya inanmak ve bu yönde bilim açısından araştırma yapmak yerine, korku ve endişe ile bu işin içinde kötü güçlerin olduğuna inanıp öyle kabul etmişlerdir.işte böylesi bir düşünce toplumların geri kalmasına ve tutulmanın binlerce yıl çözülememesine neden olmuştur. Bu korku toplumların bilinçaltına öyle yerleşmiş ki, günümüzde hala etkilerini görmekteyiz.

Peki Herotodus ne demişti?

İlk güneş tutulması günümüzden 3769 yıl önceye dayanmaktadır. Eski Asya kronolojisinde önemli yere sahip olan ve kesin olarak M.Ö. 15 haziran 763 olarak bilinen bu olay Assirian yazıtlarında geçmektedir. Herotodus, eski iran halkı olan Medler ve Libyalılar arasında sürmekte olan bir savaş sırasında, ege bölgesinde yaşamış olan Thales tarafından tahmin edildiğini yazmıştır. Söyleyişe göre; güneşin bir anda kararmasıyla her iki tarafın askerleri savaşı bırakır ve barış imzalarlar. tanrılar bu savaşı istememiştir anlayışın dalardı. Bu da o zamanki toplum kültürünü yansıtmaktadır.

Olaya bir de eski insanlar açısından bakarsak onlara hak vermekteyiz çünkü Güneş Tutulması şaşkınlık uyandıran bir olaydır.Bir tam tutulma sırasında eğer tam tutulmanın izlenebileceği bir bölgedeyseniz, çevrenizde anlık değişmelerle birlikte bazı canların buna verdikleri tepkileri gözleyebilirsiniz. Güneşin ansızın kararıp kaybolmasıyla birlikte; gece olduğunu sanan kuşların yuvarına uçmaları, köpeklerin ulumaları, ve küçük bir sıcaklık düşüşüyle hafif bir esintinin ortaya çıkması örnek olarak verilmektedir.

Tarih öncesi çağlarda Güneş Tutulması ve insanların buna verdikleri tepki mistik hikâye ve mitlerle açıklanmaktadır.

O zamanlarda tutulmalar yeryüzündeki yaşam için korkutucu olaylardır. mitler, tutulmaları korkunç nesnelere benzeterek veya hayvanlarla açıklamaktadır. İskandinav mitine göre bir büyücü cezalandırılır ve zincire vurulur. Büyücü intikam için gökyüzünde kurtlar yaratır ve bunlardan biri ay içindir ayı yemek ister ve zaman zaman başarılı olur.

AY niye kararıyor olmalı?

Norveç mitolojisinde adına Skoll denen ve güneş’i takip eden bir başka kurt vardır. Zaman zaman güneşi yakalar ve yutar. Güneş ansızın yok olur. Çin de ise gökyüzüyle ilişkili tanrısal bir köpek bu görevle uğraşırken, bir başka Asya kültüründe bu işi bir ejderha yapmaktadır adına sonradan The Kingdom of Transilvania denen Romanya nın halkında da korkunç mitlere inanılmaktadır. Bölgedeki inanışa göre insanların olumsuz davranışları güneşi etkilemektedir. Bunun gibi daha birçok olaylar güneş tutulmasının sebebi olarak değerlendirilmektedir.

Öyleyse tam olarak GÜNEŞ TUTULMASI nedir?

Bir gök cismi ile gözlemci arasında ya da bu gök cismi ile onu aydınlatan güneşin arasına bir başka gökcisminin girmesi sonucu,söz konusu gök cisminin,geçici olarak gözlemcinin gözünden kaybolmasına tutulma denir.

Yer ile güneşin arasına giren AY, yer üstüne gelen güneş ışınlarını engellediği zaman Güneş Tutulması meydana gelir.

Ayın görünür çapı güneşinkine eşit ya da ondan dahah büyük olduğu durumlarda Tam tutulma gözlenmektedir. Güneş tutulması sadece az sayıda gözleme yapan kişiler için tamdır. Diğerleri için parçalı tutulma olur. Yani; eğer bir güneş tutulması hiçbir yerde tam değilse bu tutulmaya Parçalı Tutulma denir. Başka kişiler için bu tutulma hiç gerçekleşmeyebilir. Güneş yeryüzündeki bir bölgeden parlak bir halka olarak gözlenirse bu tutulmaya Halkali Tutulma denir.

Veya ayın görünür çapı güneşin kinden küçük olduğu için Halkali tutulma gerçekleşir. Güneş tutulması süresi hiçbir zaman 8 dakikayı geçmez. Ancak yerin oldukça kısıtlı yerlerinden izlenebilmektedir. Tam tutulmalar yalnız gölge konisinin tepesi tarafından süpürülen çok dar bir kuşağa denk düşebilir ki buda en çok 200 km’dir. Bir Halkali tutulma için bu süre 12/10 dakikadır.

Tam güneş tutulmalarının aynı yerden gözlenebilmesi için çok uzun zamanlar geçmesi gerekir. Örneğin yüzyılın başından bu yana biri 1912’de diğeri 1961’de gerçekleşen 2 tam tutulma görülmüştür.

Şimdi kesin olarak günümüz teknolojisiyle biliyoruz ki güneş tutulmaları; ay diskinin güneş diskini örtmesiyle ortaya çıkıyor.bu ve bunun gibi birçok doğa olayını mistik hikayelerle ve bunların ortaya çıkardığı korkulara ihtiyacımız yok. Ama gözlemlediğim kadarıyla korkularımızdan büyük ölçüde kurtulmuş görünüyoruz. Daha da önemlisi böylesine kocaman ve muhteşem doğa olayından zevk almayı öğrendik. Ancak, binlerce yıldır toplumların benliğine yerleşmiş endişeleri görmemek elde değildir. Depremleri, fırtınaları ve daha birçok toplumları kötü yönde etkileyen doğa olaylarını birbirinden bağımsız bu tip olaylara bağlamak, ancak teknolojiden, bilimden uzak kalmış toplumlar için geçerlidir. Bizler de ilk çağlardaki bilimcilerin yaptığı gibi korku ve endişeyi bir kenara bırakıp bir daha gerçekleşmesini çok zor görebileceğimiz tutulmalardan zevk alarak i izlemeliyiz.

Bibliography

• www.eclipse-chasers.com
• www.worldbook.com/wb/Search?st1=eclipse
• www.exploratorium.edu/eclipse/dragon.html
• www.hermit.org/eclipse
• www.bilimtarihi.org
• www.mreclipse.com
• http://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/sun_earthday2006.html

Iconography

• www.mreclipse.com
• www.rezman-obs.si
• www.hoydalsvik.net
• www.hrcglobal.net
• www.akat.org