English

 

Οι Έλληνες ως θαλασσοπόροι

Σύμφωνα με μια άποψη οι Έλληνες ανακάλυψαν την Αμερικανική ήπειρο πριν χιλιάδες χρόνια. Ο Κολόμβος σύμφωνα με τον Αιμίλιο Ταβιάνι συνέλαβε την ιδέα για την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου στη Χίο, όπου προμηθεύτηκε τους αρχαίους Ελληνικούς χάρτες βάσει των οποίων χάραξε την πορεία του. Την ύπαρξη αυτών των χαρτών επιβεβαιώνει και ο Τούρκος χαρτογράφος Πίρι Ρέις, καπετάνιος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, που σχεδίασε τον πρώτο του χάρτη το 1513 βασιζόμενος, όπως σημειώνει ο ίδιος, σε είκοσι περίπου παλιούς χάρτες. Η ακρίβεια και οι λεπτομέρειες, που πιστοποιήθηκαν αργότερα, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι πηγές του Πίρι Ρέις παραπέμπουν στον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό. Έναν πολιτισμό τόσο προηγμένο ώστε να γνωρίζει για την Αμερική αιώνες πριν τον Χριστόφορο Κολόμβο.

 

Απομένει φυσικά η απορία πώς οι αρχαίοι Έλληνες θαλασσοπόροι γνώριζαν τον Ατλαντικό και την ήπειρο πέρα απ’ αυτόν, την Αμερική δηλαδή, πριν από το 1200 π.Χ Ο Αριστοφάνης αποκαλεί στους Όρνιθες τους Έλληνες πελαργούς, γιατί μετακινούνται συνεχώς. Αυτό το γνώρισμα καθώς επίσης το ενδιαφέρον τους να γνωρίσουν νέους τόπους αλλά και το εμπορικό τους δαιμόνιο τους παρέσυρε να ταξιδεύουν προς όλες τις κατευθύνσεις.

 

Οι γνώσεις τους στη ναυπηγική, στη γεωγραφία και την αστρονομία ήταν τέτοιες που τους επέτρεπαν να κάνουν ανάλογα ταξίδια. Γνώριζαν πριν τον Τρωικό πόλεμο τις Κασσιτερίδες νήσους, δηλαδή την Ιρλανδία και τη Βρετανία, επειδή από εκεί προμηθεύονταν τον κασσίτερο όπως και τις χώρες της Βόρειας Θάλασσας απ΄ όπου έφερναν το ήλεκτρο (κεχριμπάρι).

Έτσι έφτασε ο Ελληνισμός τον 8^ο αιώνα πχ. να παρουσιάζει μια εικόνα αποικιοκρατικής δύναμης. Αποτελούνταν από μια κεντρική εστία, την Μητέρα – πατρίδα (μητρόπολη) και ένα γαλαξία αποικιών και κτήσεων, τόσων πολλών που χρειάζονται σελίδες ολόκληρες για να αναφερθούν τα ονόματά τους και μόνο. Οι πολυάριθμες αυτές Ελληνικές εστίες βρίσκονταν συγκεντρωμένες σε μια γεωγραφική περιοχή που άρχιζε από τον Καύκασο και τελείωνε στην Ιβηρική χερσόνησο, μετατρέποντας τη Μεσόγειο σε εσωτερική θάλασσα.

 

Η περιπλάνηση του Οδυσσέα

Για το έπος της Οδύσσειας η πλειοψηφία των ερευνητών, παλιότερα, δεχόταν την κλασική άποψη ότι το ταξίδι του Οδυσσέα διαδραματίστηκε στη Μεσόγειο.

 

Διάφορες απόψεις εκφράστηκαν αναφορικά με αυτό το πρόβλημα. Η φιλολογική έρευνα στον αιώνα μας είχε δεχτεί, κάπως αόριστα, τις απόψεις του Γάλλου βουλευτή και Ομηριστή Βίκτωρ Μπερνάρ ότι η περιπλάνηση ήταν μια ιστορία φοινικικής προέλευσης η οποία αναφέρεται και περιγράφει τη δυτική και κεντρική Μεσόγειο στην οποία διαδραματίστηκε. Παραλείποντας τον φοινικικό της χαρακτήρα, αυτή είναι η άποψη που διδαχτήκαμε στο σχολείο

 

Από τότε κι ύστερα και στο τρίτο τέταρτο του αιώνα μας γράφτηκαν εξαιρετικές εργασίες πάνω στο θέμα από άλλους Γάλλους ερευνητές. Η τελευταία λέξη στη σχετική φιλολογία είναι η θεωρία του μεγάλης φήμης καθηγητή της Σορβόννης και ειδικού Κρητολόγου Πωλ Φωρ ο οποίος διακήρυξε παγκόσμια το 1980 την εκπληκτική θεωρία ότι η περιπλάνηση του Οδυσσέα είναι ένας γύρος των ακτών της Κρήτης και ότι ο Οδυσσέας ήταν ένας Κρητικός της Μινωικής εποχής. Η Ενριέτα Μέρτζ, ο Ζιλμπέρ Πιγιό, ο Ρομπέρ Φιλίπ και άλλοι αντιλήφθηκαν ότι σύμφωνα με τις αποστάσεις η Οδύσσεια αποτελεί την πρώτη πανάρχαια εξιστόρηση υπερπόντιου ταξιδιού στον Ατλαντικό.

Πριν από τους δυο αυτούς Γάλλους ερευνητές η Αμερικανίδα διεθνολόγος και Ομηρίστρια Henriette Mertz έκανε τεράστια ταξίδια για να λύσει το πρόβλημα. Περπάτησε με τα πόδια όλες τις Ανδεις και τριγύρισε με καράβι κάμποσα νησιά του ωκεανού και τις ακτές που βρέχει. Το έργο εκτός από κουραστικό ήταν και μάταιο. Γιατί ο Ατλαντικός διαθέτει κάμποσες χιλιάδες νησιά και λαούς που μιλάνε άφθονες διαλέκτους ώστε να μπορέσει να ακούσει και να τα δει κάποιος όλα. Παρά τα πολλά φανταστικά στοιχεία που παραθέτει, βρήκε εν τούτοις, δυο σημεία της Ομηρικής περιπλάνησης που κάνουν τον αναγνώστη να απορεί πως δεν τα είχε βρει κάποιος άλλος πρωτύτερα.

 

Όλοι ξεκινούν από το ίδιο κείμενο, την Οδύσσεια. Ο ένας ερευνητής, όμως, στέλνει τον Οδυσσέα στο Βόρειο Πόλο, ο άλλος στο Κεϊπ Τάουν της Αφρικής, ο άλλος στη Φλόριντα και ο άλλος στην Κασπία Θάλασσα. Τα τόσο αντιφατικά αυτά αποτελέσματα οδηγούν από μόνα τους στο συμπέρασμα ότι κάθε παρόμοια συζήτηση είναι χαμένος κόπος. Τα στοιχεία που δίνει ο ποιητής για τις περιπλανήσεις του Οδυσσέα είναι τόσο γενικά και αόριστα ώστε σου επιτρέπουν να ξαποστείλεις τον Οδυσσέα στις 4 άκρες του κόσμου

 

Αντιστοιχίες Οδύσσειας και σύγχρονης γεωγραφίας

Ας δούμε τώρα, περιληπτικά, μερικά στοιχεία για τις καταπληκτικές αναλογίες που υπάρχουν ανάμεσα στα στοιχεία που δίνει η Οδύσσεια και τα στοιχεία που δίνει η σύγχρονη γεωγραφία και ιστορία. Ο αναγνώστης πρέπει να έχει, ταυτόχρονα, υπόψη του ότι οι αναλογίες που εκτίθενται δεν είναι δυνατόν να είναι συμπτωματικές ή τυχαίες. Είναι τόσο σκανδαλώδεις που είναι αδύνατο να βγεί συμπέρασμα πως δεν έχουν αξία.

 

Αζόρες το νησί της Καλυψούς

1. ο Όμηρος ονομάζει το νησί ομφαλό της θάλασσας. Οι Αζόρες βρίσκονται πραγματικά στο κέντρο της βόρειας λεκάνης του Ατλαντικού εντελώς απομονωμένες γύρω-γύρω και σε απόσταση ίση από την Αμερικανική ακτή της Νέας Γης και την Ευρωπαϊκή της Πορτογαλίας.

2. Ο Όμηρος μας μιλά για το πλήθος των θαλασσινών πουλιών στο νησί αυτό για τις θαλασσοκουρούνες του και τα θαλασσινά γεράκια του. Αζόρες λοιπόν σημαίνει στα Πορτογαλικά θαλασσινά γεράκια. Οι πρώτοι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι που το ανακάλυψαν, στο κέντρο του ωκεανού, εντυπωσιάστηκαν από τα απίθανα σμήνη και τις εκκωφαντικές κραυγές των πουλιών αυτών στις αμμουδιές και τα βράχια των νησιών αυτών.

3. Ο Όμηρος μας μιλάει για κληματαριές στο νησί αυτό. Η κυριότερη παραγωγή των νησιών αυτών σήμερα είναι τα σταφύλια.

4. Ο Όμηρος μας μιλάει, επίσης, για τέσσερις αναβράζουσες πηγές που ενώ βρίσκονται κοντά στέλνουν τα νερά τους σε σημεία διαφορετικά, το περίεργο αυτό φαινόμενο που περιφρονεί τους νόμους της βαρύτητας θα ήταν ανεξήγητο στο μυαλό εκείνου που δεν έχει δει ή δεν έχει ακούσει για τους θερμοπίδακες Γκέυζερ. Πρόκειται για εκτινασσόμενο ζεστό νερό από ηφαιστειογενές έδαφος όπως είναι το έδαφος των νησιών του συμπλέγματος.

 

Ήταν ή όχι νησί η χώρα των Φαιάκων;

1. Ύστερα από την Καλυψώ και το νησί της ο Οδυσσέας φτάνει σε δεκαοκτώ ακριβώς μέρες πλέοντας ίσια στη θάλασσα έχοντας ούριο άνεμο σε σημείο που να αντικρίσει στεριά. Να δει τα σκιερά βουνά της χώρας των Φαιάκων. Προσέχει και μένει ξάγρυπνος για να μην ξεφύγει από τη ρότα του. Οι οδηγίες της θεάς που του’δωσε πριν ξεκινήσει είναι σαφείς και σταθερές. Να φυλάει τη Μεγάλη Αρκούδα και την Πούλια αριστερά. Κανένα άλλο νησί ή στεριά δεν βλέπει. Υποτίθεται ότι κατευθύνεται προς την Ιθάκη.

 

Ο Οδυσσέας δεν έχει χάσει την κατεύθυνση και ω του θαύματος! Παρουσιάζεται μπροστά του η χώρα των Φαιάκων! Πουθενά ο Όμηρος δεν μιλά για το νησί των Φαιάκων και είναι να απορεί κανείς και να εξίσταται. Τι θέλει όλη αυτή η παραφιλολογία για νησί των Φαιάκων; Στις εκατό φορές που μιλά ο Όμηρος για τον τόπο αυτό πουθενά δεν τον ονομάζει νησί. Φτάνει λοιπόν ο Οδυσσέας και βλέπει τη χώρα αυτή μετά δεκαοκτώ ολόκληρες μέρες και άλλες τόσες νύκτες, τρέχοντας ανατολικά με ούριο άνεμο. Βέβαια το χειροποίητο καράβι του δεν έχει καρίνα και δεν έσκιζε τα νερά πολύ γρήγορα. Αλλά είχε όμως πανί και τιμόνι. Με τους πιθανότερους υπολογισμούς με 4 χιλιόμετρα την ώρα έπρεπε να έχει διατρέξει 1800 μέτρα. Είναι ακριβώς η απόσταση από τις Αζόρες στο Κάδιξ, αμέσως έξω από το Γιβραλτάρ, όπου και πρέπει να εντοπίσουμε τη χώρα των Φαιάκων. Θέμα που για λόγους χώρου αυτήν τη στιγμή δεν μπορεί να αναπτυχθεί.

 

Αν όμως η χώρα των Φαιάκων βρίσκεται εδώ (κάπου στις ακτές του κόλπου του Κάδιξ στη νότια Ισπανία) τότε και η θέση των αστερισμών και η διάρκεια του ταξιδιού ταιριάζουν απόλυτα. Σε 18 μέρες απόσταση με ιστιοφόρο και ούριο άνεμο και έχοντας δεξιά την Πούλια και τη Μεγάλη Αρκούδα φτάνουμε από την Ισπανία στις Αζόρες

 

Η Σκύλα και η Χάρυβδη

Η Σκύλα ορίζεται στον Όμηρο πανύψηλη με κατακόρυφες πλαγιές σαν κομμένες με μαχαίρι έτσι που είναι αδύνατο να σκαρφαλώσει κανείς. Ακόμη και αν είχε 20 χέρια και πόδια όπως προσθέτει ο Όμηρος. Τέτοιος βράχος βέβαια δεν υπάρχει. Αναφέρεται ότι η κορυφή χώνεται μέσα στα σύννεφα που δεν διαλύονται ποτέ, ούτε το κατακαλόκαιρο. Ο Ομηρος αναφέρει, επίσης, ότι δεν πρέπει να κοντοζυγώνει κανένα πλοίο εκεί γιατί ορμάει ξαφνικά. Τέτοιος βράχος δεν υπάρχει. Η Σκύλα αρπάζει ναύτες από τα καταστρώματα των πλοίων. Και ότι στη βάση και στο κέντρο του βρίσκεται μια σπηλιά που βλέπει στον Αδη και στο Έρεβος. Τέτοιος βράχος δεν υπάρχει. Εκείνο που υπάρχει είναι ένα φαινόμενο συχνό πλησιάζοντας στις ακτές της Αμερικής (σε ορισμένο γεωγραφικό πλάτος δεξιά και αριστερά από τον Ισημερινό) που λέγεται θαλασσινός σίφουνας. Αυτός έχει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά.

 

1. δεν μπορεί κανείς να τον σκαρφαλώσει;

2. Πάντοτε μα πάντοτε η κορυφή του συνοδεύεται από μαύρα σύννεφα γύρω του. Επιστημονικά αυτό το σύννεφο λέγεται μελανίας και είναι προϋπόθεση του σίφουνα. Γιατί από αυτό ξεκινά σαν προβοσκίδα ο σίφουνας και ρουφάει το νερό της θάλασσας;

3. Ορμάει ξαφνικά κινούμενος με ταχύτητα στην επιφάνεια της θάλασσας ενώ άλλες φορές κοντοστέκεται σαν να διστάζει να προχωρήσει;

4. Αρπάζει πραγματικά ναύτες από τα καταστρώματα και τους στέλνει πραγματικά στον Αδη και στο Έρεβος;

5. Γαβγίζει δυνατά λέει ο Όμηρος. Αυτό σημαίνει ότι συνοδεύεται από υπόκωφη βοή που έχουν όλοι οι σίφουνες. Και το κρότο σαν κανονιά που κάνουν όταν γκρεμίζονται.

 

Απομένει η Χάρυβδη και οι Σειρήνες. Εδώ πρέπει να είμαστε περισσότερο προσεκτικοί. Ο ερευνητής εκείνος που φαίνεται να πλησιάζει πιο πολύ την αλήθεια είναι ο Πηγιώ. Αυτός προτιμάει σαν Χάρυβδη (που κατά τον Όμηρο ήταν ένα ζωντανό τέρας που ρούφαγε τεράστιες ποσότητες νερού και ύστερα το ξέρναγε απότομα) τον κόλπο του Φούντυ στην ακτή της Νέας Γης στην Αμερικανική Ήπειρο όπου το μεγαλύτερο ύψος του νερού μεταξύ πλημμυρίδας και άμπωτης φθάνει τα 16 μέτρα. Ενώ στο στενό της Μεσσήνης (στη Μεσόγειο που λένε άλλοι ερευνητές) είναι μόνο 60 εκατοστά. Κάτι δηλαδή αδιόρατο. Όσο για τις Σειρήνες μπορεί να είναι μια οποιαδήποτε εκτεταμένη αμμουδιά. Εκεί μη βρίσκοντας κυνήγι και νερό οι ναύτες που θα προσορμίζονταν θα αντιμετώπιζαν ένα μαρτυρικό τέλος και τα κόκκαλά τους θα άσπριζαν αργότερα στην αμμουδιά. Μια χαρακτηριστική ανάλογη περιπέτεια ήταν μιας ανώνυμης μαύρης γυναίκας που είχαν μαζί τους και που άφησαν οι ναύτες του Βάσκο Ντε Γκάμα στην τεράστια αμμουδιά της Ναμίμπια στη Νοτιοδυτική Αφρική προκειμένου να φτάσει με τα πόδια στην ενδοχώρα για να τους φέρει σε επαφή με τους ιθαγενείς. Η γυναίκα αυτή δεν γύρισε ποτέ, βρέθηκε νεκρή. Η έκταση της αμμουδιάς όπου ακουγόταν μόνο το τραγούδι του ανέμου ήταν τόσο μεγάλη ώστε η γυναίκα δεν έφτασε ποτέ σε κατοικημένη περιοχή. Πέθανε από εξάντληση και βρέθηκε ο σκελετός της κάτασπρος.

 

Ο μύθος των Σειρήνων ήθελε να προφυλάξει τους προϊστορικούς ναυτικούς από τους κινδύνους της γρήγορης και επιπόλαιας αποβίβασης σε οποιαδήποτε παραλία έβλεπαν στον ορίζοντα όταν πλησίαζαν με αλαλαγμούς ύστερα από πολύμηνο βάσανο μέσα στη θάλασσα.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όταν δεχτεί κανείς σαν σωστές τις δυο θέσεις εντοπισμού της Mertz δηλαδή ότι η Ωγυγία είναι κάποιο νησί στις Αζόρες κι ο ποταμός Ωκεανός το περίφημο Golf Stream, τότε κάθε θεωρία για τη Μεσόγειο αρχίζει να ξηλώνεται. Το μεγαλείο του Ομήρου υψώνεται ακόμη πιο πολύ. Και η Οδύσσεια παίρνει ένα καινούριο φόντο πιο γοητευτικό από την Ιλιάδα. Ήδη κιόλας ο μεγάλος Ιρλανδός μυθιστοριογράφος και ιστορικός James Joyce έχει χαρακτηρίσει την Οδύσσεια ως τη μεγαλύτερη λογοτεχνική σύνθεση όλων των εποχών.

Ο αρχαίος πολιτισμός δεν ήταν μόνο φιλοσοφία και καλές τέχνες. Ήταν και γεωγραφία, ήταν και αστρονομία, ήταν και εξερευνήσεις και εξορμήσεις.

  

Bibliography

1.  Περιοδικό Αεροπορική Επιθεώρηση τεύχος 49 Ιούλιος 1995: «Η ανακάλυψη της Αμερικής από τους Έλληνες»

2.  Περιοδικό Ιχώρ τεύχος 5, Ιανουάριος 2001: « Η περιπλάνηση του Οδυσσέα έγινε στην Αμερική Ομήρου Οδύσσεια 

 

Iconography

1. www.joyceimages.com/browse.php?chapter=11

2. www.artship.org/TarantellaNew1106/PublicFestival.htm

3. www.hellenica.de/Griechenland/Geo/GR/Ithaki.html

4. www.sitesandphotos.com/catalog/images/253039.jpg

5. en.wikipedia.org/?title=Polyphemus

6. www.umich.edu/.../Paintings/Paintings.htm

7. www.hit360.com/.../article.php?article_id=38