English

 

Εισαγωγή

Αφορμή για την εργασία του μαθητή αποτέλεσε ένα απόσπασμα στο βιβλίο της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας από τους Νεκρικούς διαλόγους του Λουκιανού, συγγραφέα που γεννήθηκε στη Συρία το 120 μ.Χ. Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος ανατέθηκε στους μαθητές να γράψουν έν διάλογο που διεξάγεται στον Αδη έτσι όπως οι ίδιοι το φαντάζονται.

Το ενδιαφέρον στην εργασία αυτή είναι ότι ο μαθητής Χρήστος Δουδακμάνης επέλεξε ένα διάλογο ανάμεσα στον Πυθαγόρα μεγάλο Ελληνα φιλόσοφο, μαθηματικό, γεωμέτρη και θεωρητικό τηας μουσικής και τον Ευπαλίνο Μεγαρέα αρχιτέκτονα που έζησαν και οι δύο τον 6ο π.Χ. αιώνα.

Οι δύο επιφανείς Ελληνες συζητούν για το ποτήρι που εφηύρε ο πρώτος και το περίφημο για την εποχή του – και όχι μόνο – τεχνικό έργο, το όρυγμα στη Σάμο που κατασκεύασε ο δεύτερος. Μαθητές από μεγαλύτερη τάξη βοήθησαν τους μικρούς μαθητές να κατανοήσουν την αρχή λειτουργίας του σιφωνίου.

Τους βοήθησαν να πραγματοποιήσουν ένα πείραμα με μιά κούπα αντίγραφο της κούπας του Πυθαγόρα που πωλείται στα τουριστικά καταστήματα.

Ακόμα περισσότερο, τους βοήθησαν να κατασκευά-σουν μιά παρό-μοια διάταξη, χρησιμοποιώντας μια γλάστρα, ένα σωλήνα, ένα πλαστικό δοχείο και λίγη πλα-στελίνη. Δύο κα-θηγήτριες, η κ.

Βάγια Σπανού καθηγήτρια Αγγλικής γλώσσας και η κ. Ελένη Κυριάκη καθηγήτρια Φυσικής βοήθησαν στην πραγματοποίηση της εργασίας. Αννα Γιώτα.

 

Ο «Διάλογος» μεταξύ του Ευπαλίνου - Πυθαγόρα

Ευπ.: Πολυαγα-πημένε μου φίλε

Πυθαγόρα, καιρό έχω να σε δω.

Ναι Ευπάλινε έχω πολλές δουλειές, δεν προλαβαίνω, εσύ;

Ευπ.: Και εγώ Πυθαγόρα, κατασκευάζω ένα όρυγμα, ώστε να μεταφέρεται το νερό απο τη μία πλευρά του νησιού στην άλλη.

Πυθ.: Πρέπει να είναι δύσκολο έργο.

Ευπ.: Όντως είναι δύσκολο έργο, αλλά τα καταφέρνω, με κάποια προβλήματα βέβαια.

Πυθ.: Δηλαδή τι είδους προβλήματα;

Ευπ.: Να είχα έναν κρατήρα για να πίνουν ποτό οι εργάτες, ώσπου μια μέρα ο Πλάτων και ο Πολυνίκης τσακώθηκαν και τον έσπασαν.

Από τότε τους δίνω ποτό σε μικρά ποτηράκια και αυτοί παραπονιούνται.

Πυθ.: Είσαι πολύ τυχερός. Πριν από λίγο καιρό έφτιαξα ένα ποτήρι.

Ευπ.: Τι είδους ποτήρι;

Πυθ.: Είναι ένα ασυνήθιστο ποτήρι. Έχει μία τρύπα στη βάση και μία γραμμή στο χείλος.

Αν η ποσότητα τπου υγρού ξεπεράσει τη γραμμή όλη η ποσότητα του υγρού χύνεται από την τρύπα.

Ευπ.: Φανταστικό! Θα μπορούσες να μου το πουλήσεις;

Πυθ.: Φυσικά, αλλά στο δανείζω προσωρινά για δοκιμή.

Ευπ.: Σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ.

Πυθ.: Θέλεις να καθήσεις για φαγητό;

Ευπ.: Πολύ ευχαρίστως, τί έχεις μαγειρέψει;

Πυθ.: Κοτόπουλο με καρυκεύματα.

Ευπ.: Πολύ νόστιμο φαγητό. Α, ναι καλά που το θυμήθηκα. Γιατί έφτιαξες το ποτήρι;

Πυθ.: Ξέρεις, ήθελα οι φίλοι μου και εγώ να πίνουμε ποτό με μέτρο, και ιδού τα αποτελέσματα.

Ευπ.: Πολύ ωραία. Τα λέμε στο μεσημεριανό.

Πυθ.: Εντάξει.

 

Η κούπα του Πυθαγόρα

Από τον μαθητή της Β‘ Λυκείου: Στελιανό Θεόδωρο. Ο Πυθαγόρας, κατά την τοπική παράδοση της Σάμου, είχε φτιάξει μια κούπα εφαρμόζοντας τους νόμους της Φυσικής για να πίνει με μέτρο το κρασί. Εσωτερικά, είχε μία γραμμή που όριζε ως που έπρεπε να γεμίσει κανείς. Μια στάλα παραπάνω και η κούπα άδειαζε όλο το κρασί της από μία κρυφή οπή στη βάση.

Πως όμως γίνεται αυτό; Στο κέντρο της κούπας βρίσκεται μια στήλη τοποθετημένη ακριβώς πάνω από έναν σωλήνα, ο οποίος οδηγεί στο κάτω μέρος της.

Εκεί βρίσκεται η κρυφή οπή. Ενώ γεμίζουμε την κούπα, η στάθμη του κρασιού ανεβαίνει και στο εσωτερικό της κεντρικής στήλης, ακολουθώντας το νόμο του Pascal για τα συγκοινωνούντα δοχεία.

Όσο η στάθμη του κρασιού δεν ξεπερνά τη γραμμή που είναι χαραγμένη στο εσωτερικό της κούπας, «δεν τρέχει τίποτα».

Εάν όμως την ξεπεράσει, ταυτόχρονα φτάνει και στην κορυφή της εσωτερικής στήλης, έτσι μέσω του σωλήνα το παραπανίσιο κρασί χύνεται κάτω από την κούπα.

Τότε η υδροστατική πίεση δημιουργεί ένα σιφόνι στον εσωτερικό σωλήνα, το οποίο αδειάζει όλο το περιεχόμενο της κούπας από την οπή που υπάρχει.

Έτσι, ο άπληστος τιμωρείται.

Καλείται επίσης κούπα του δικαίου διότι πλην της υδραυ-λικής, αντανακλά και μία από τις βασικές αρχές του δικαίου, αυτήν της Ύβρεως και Νεμέσεως.

Όταν το όριο ξεπερνιέται (ύβρις), δεν χάνονται μόνον όσα έχουν ξεπεράσει το όριο, αλλά και όλα τα προηγούμενα που είχαν αποκτηθεί (νέμεσις).

Με μια απλή εφαρμογή της υδραυλικής, ο Πυθαγόρας μας διδάσκει απ' τα βάθη του χρόνου, να δεχόμαστε το άριστο μέτρο και να απολαμβάνουμε τον οίνο που ήδη έχουμε στην κούπα μας αντλώντας την μέγιστη ωφέλεια!

 

Το Ευπαλίνειο υδραγωγείο

Από τον μαθητή της Β‘ Λυκείου: Στελιανό Θεόδωρο.

Tο Ευπαλίνειο όρυγμα ή Ευπαλίνειο υδραγωγείου (στα ελληνικα: Ευπαλίνειον όρυγμα) ειναι μια σήραγγα στη Σάμο, στην Ελλάδα, που κατασκευάστηκε τον έκτο αιωνα π.Χ., για να χρησιμεύσει σαν υδραγωγείο.

Η σήραγγα εχει ανασκαφεί και απο τα δύο ακρα (αμφίστομον, με δυο ανοιγματα).

Ειναι μια σήραγγα μήκους 1036 μ., ξεκινώντας απο τη βόρεια πλευρα του όρους Αμπέλου και τελειώνει στο νότο.

Βρίσκεται 55 m πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και 180 μ. κάτω από την κορυφή του βουνού. Οι διαστάσεις της σήραγγας ειναι 1,80 x 1,80 μ. Μέσα σε βάθος 2-9 μ. ειναι το κανάλι που διοχέτευε το νερό στην πόλη.

Διακρίνουμε δύο αρχιτεκτονικές φάσεις:

α) την αρχαϊκη, με πολυγωνική τοιχοποιϊα και τονισμένη οροφή και

β) το ρωμαικο, με θολωτη οροφή.

 

Το Ευπαλίνειο όρυγμα ηταν η μεγαλυτερη σηραγγα της εποχης του.

Σήμερα ειναι ενα δημοφιλές μνημείο με τουριστικό ενδιαφέρον.

 

Bibliography

• Dialogues of the Dead by Lucian

 

Iconography

• www.grschool.be
• amateurmusicians.net/wp-content/uploads/2007/09/pythagoras.jpg
• www.physics.umd.edu/lecdem/services/demos/demosf4/f4-33.gif
• www.tate.org.uk/shop/images/prints/stives/david_nash.jpg
• content.answers.com/main/content/wp/en/6/64/Pythagoras_cup.jpg

 

English