English

Η Αλχημεία στο Μεσαίωνα

Η ελληνιστική παράδοση της Αλχημείας υποχωρεί σταδιακά ανάμεσα στον 8^ο και το 10^ο αιώνα, περίπου την εποχή που η γνώση της έχει αρχίσει να διαδίδεται στον αραβικό χώρο.

Ο Άραβας Γιαμπίρ Ιμπν Χαγιάν, που ονομαζόταν στα λατινικά Geber, ανέπτυξε, στηριζόμενος στην ελληνιστική παράδοση, μια θεωρία, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το 17^ο αιώνα.

Σύμφωνα με αυτή, στα τέσσερα αριστοτελικά στοιχεία αντιστοιχούν τέσσερις ιδιότητες των υλικών: θερμό, κρύο, ξηρό και υγρό, που συνδέονται με την ύλη ως κάποιο υλικό χωρίς άλλα χαρακτηριστικά.

Κατά τη δημιουργία των μετάλλων συγκεκριμενοποιούνται αυτές οι ιδιότητες με τον υδράργυρο και με το θειάφι, τα οποία συνενώνονται υπό την επίδραση των αστερισμών και παράγουν το μέταλλο. Για τη δημιουργία χρυσού απαιτείται, εκτός από τη σωστή αναλογία υδραργύρου και θειαφιού και σωστή ισορροπία θερμότητας και υγρασίας.

Οι ιδέες του Geber εξελίχθηκαν με την πάροδο των δεκαετιών και αιώνων από άλλους Άραβες και από Ευρωπαίους αλχημιστές. Αυτή η εξέλιξη πραγματοποιήθηκε κυρίως στην Ισπανία κατά το 13^ο αιώνα, όπου οι αλχημιστικές μελέτες πήγαιναν παράλληλα με αντίστοιχες θεολογικές της καθολικής εκκλησίας. Αυτή την εποχή περίπου διαδόθηκε πάλι η Αλχημεία στην Ευρώπη από αραβικές μεταφράσεις, μέσω του Βυζαντίου, της Ιταλίας και της Ισπανίας, μαζί με τα έργα του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα.

Το 14^ο αιώνα άρχισαν να περιορίζονται οι αλχημιστές στις θεραπευτικές δυνατότητες της Αλχημείας. Ο Johannes de Rupecissa παρουσιάζει στο σύγγραμμά του Βιβλίο για τις αποστάξεις την ιδέα ότι όλες οι ύλες περιέχουν μια ουσία σαν το αλκοόλ, την quinta essentia, η οποία λειτουργεί συντηρητικά και αποστειρωτικά, πράγμα που οδηγεί στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Αυτή η θαυματουργή ουσία που παράγεται από χρυσό, αποτελεί πόσιμο χρυσό (aurum potabile), επιτρέπεται να χρησιμοποιείται μόνο από γιατρούς και νικάει όλες τις ασθένειες.

Ένα άλλο γιατρικό ευρείας εμβέλειας ήταν, σύμφωνα με τον Lullus, το απόσταγμα αντιμονίου. Σήμερα γνωρίζουμε ότι όλα αυτά αποτελούν μαζί με τον υδράργυρο ισχυρότατα δηλητήρια. Το γεγονός όμως ότι χορηγούνταν σε απειροελάχιστες αραιωμένες δόσεις, δεν οδηγούσε σε άμεσο θάνατο των ληπτών.

Κάποιοι δυτικοί εκκλησιαστικοί παράγοντες εκμεταλλεύονταν τις φήμες περί μεταστοιχείωσης και παρασκευής χρυσού για να καλύψουν και δικαιολογήσουν τα υπερβολικά πλούτη που αποκτούσαν κατά την άσκηση της ποιμενικής αποστολής τους.

Η εξέλιξη της Αλχημείας από τον μεσαίωνα μέχρι σήμερα

Κατά τον 15^ο και 16^ο αιώνα η Αλχημεία στην Ευρώπη εξελίχθηκε σε αποδεκτή μέθοδο αναζήτησης του Θεού με το πλεονέκτημα ότι ήταν εκτός και υπεράνω κάθε θρησκευτικής διαμάχης.

Έτσι έγινε αποδεκτή με αυτή τη μορφή από διακεκριμένα πνεύματα της εποχής όπως τον Newton.

Με την καθιέρωση όμως της Χημείας ως ανεξάρτητης επιστήμης από τον Boyle στα μέσα του 17^ου αιώνα και της αντίληψης ότι τα στοιχεία της φύσης έπρεπε να μελετώνται με πειραματικές διαδικασίες και όχι με μεταφυσικούς συλλογισμούς, η Αλχημεία τέθηκε στο περιθώριο.

Παρόλα αυτά η Αλχημεία ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε οριστικά. Ακόμη και σήμερα εμφανίζονται νέες φιλοσοφικές και κοινωνικές αντιλήψεις με αναφορές σε αλχημιστικές δοξασίες. Οι αναζητήσεις αυτές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για αποδοχή από τμήματα του πληθυσμού λόγω της απουσίας επαρκούς παιδείας και επομένως από την αδυναμία τους να παρακολουθήσουν και να κατανοήσουν τις πολύπλοκες πολλές φορές ερμηνείες των εξελίξεων της επιστήμης.

Βιβλιογραφία και Εικονογραφία

• Φραγγόπουλου - Ιστορία της Τεχνολογίας.
• H. Leicester - Ιστορία της Χημείας.
• Εγκυκλοπαιδικό Πολυλεξικό.
• Περιοδικό Χημικά Χρονικά - Ένωση Ελλήνων Χημικών.
• www.esoterica.gr

Go to page 1