Söz uçar yazi kalir der atalarimiz. Tarihte ki olaylarin günümüze ulasmasini saglayan en büyük olusum yazidir. Tabii bu olusumu gerçeklestiren araç da kalemdir.

Kimi zaman yürek ile kagit arasinda bir araci, kimi zaman ise savas baslatan ya da bitiren bir araç olmustur kalem.

Kiliçtan keskin olan nadide bir bulustur kalem.

Ögrencinin vefakar ve cefakar dostudur kalem.

Kalem olmasaydi EPM olmazdi görüsünü de ortaya attik. Söyle ki, kalem olmasaydi bir önce ki dönemin bilgileri sonraki döneme eksiksiz aktarilamaz, EPM makalelerinin yazilislarinin ana temasi olan bilim ve teknolojinin tarihi hakkinda ihtiyacimiz olan kaynaklara ulasmak, somut bilgiler elde etmek imkansiz olurdu.

Pekiyi, dünün bugüne aktarilmasini saglayan en önemli araç olan kalem, nasil ortaya çikmis? Ne gibi evrelerden geçerek günümüze gelmistir?

Tarih derslerimizden ögrendigimiz ve kaynaklardan gördügümüz kadariyla yaziyi kullandigi düsünülen ilk uygarlik, Sümerlerdir.

MÖ. 6000’li yillarda Sümer ve Akad Uygarliklarinin paylastigi Mezopotamya topraklarinda bulunan kalintilardaki resim yazilari, ilk yazi örnekleri olarak kabul edilmislerdir. Bu resim yazilarinin yazilmasini gerçeklestiren araç da kamis olmustur. Yani kalintilara göre ilk yazma araci kamistir.

Ucunu sivrilttikleri kamislar ile yumusak kil tabletler üzerine düz çizgiler çizerek yazma faaliyetini yapmislardir. Bizim ilk yazi çivi yazisi dir diye bilmemizin sebebi de buradadir. Belki bir çok arkadasimiz bu yazilari çiviyle yazilmis zanneder ama bu yaziya, çizgilerin düz, çivi gibi olmasindan dolayi çivi yazisi denmistir. Yoksa yazilar kamislarla çizilmistir.

Roma, Misir gibi dünyanin bir çok farkli merkezlerinde ufak degisiklikler, gelistirmeler yapilarak kullanilmistir kamis.

Mesela ilk mürekkep bulundugunda da yaygin olarak kullanilan yazma araci kamis kalemler olmustur. Roma’lilar kullandiklari kamisin içlerine mürekkep koymuslardir.

Kamis bulunduktan yüzyillar sonra Kus Tüyleri kullanilmaya baslanmis yazma araci olarak. Kartal tüyü, baykus tüyü, hindi tüyü, sahin tüyü gibi kuslarin tüyleri siklikla kullanilanlar olmus ama kugu tüyü az bulundugundan degerli kus tüylerindenmis.

Sag el için uygun olan kus tüyleri, yapilari sag ele uygun sekilde egik oldugundan sol kanat tüyleridir. Sol kanat tüylerinin de distaki ilk tüyleri ideal olanlaridir.

Tarihi filmlerde oyuncularin kus tüylerini mürekkebe batirip, kagida güzelce yazmalari hos bir görüntü meydana getirse de normalde mürekkebi damlatmamak için yazarlarin ugrasmasi kus tüyünün kullaniminin zor oldugunu gösteren özelliklerinden biridir. Böyle bazi kullanimini zorlastiran özellikler olmasina ragmen kagidi yirtmadan yazi yazabilecek, ucuz bir aracin bulunamamasi kus tüyünün uzun yillarca kullanilmasini sagladi. Ucuz bir araç dedik çünkü altinin kagidi yirtmadan yazabilecegi bulunmasina ragmen maliyeti pahali oldugu için yazmada kullanilmasi yayilmamistir.

17. Yüzyila gelindiginde bugün kullandigimiz kursun kalemlerinin bulunmasina yol açacak olan grafit madenleri bulundu. Ingiltere’de bu madenlerin bulunmasiyla, küçük grafit parçalari tahta parçalariyla birlestirilip ilk kursun kalem denilebilecek araçlar yapildi. Ne var ki bu güzel seye ulasmak o kadar da kolay degildi. Altin kadar pahali olmasa da herkesin ulasabilecegi kadar ucuz da degildi.

Porselen isine baslayan Avusturya’li Josef Hardtmuth’un elindeki araçlar yeterince güzel ve kaliteli çizmesini mümkün kilmiyordu. Daha yumusak çizimler yapabilmesi için yeni bir araç arayisina girdi. Sonucunda grafit tozunu kil ile karistirip yakti. Elde ettigi karisimi da balmumuna batirdi. Böylece yapraklarin üzerine rahatça sekiller çizebilen bir araç kesfetmis oldu.

Insanin ihtiyaci olunca yeni seyler kesfetmesinin güzelligini bir kez daha görmüs olduk.

Avusturyali bir porselenci sayesinde insanlar hem ucuz hem de rahat bir yazma aracina kavusmus oldu.

Kursun kalemin bir faydasi da, tükenmez kalemin dondugu zamanlarda rahatça kullanilabilen bir kalem olmasidir.

Endüstri devrimiyle birlikte ortaya çikan yeni yöntemler kalem üretimini de olumlu etkiledi. Bu tarihten sonra metalin kullanimi kolaylastigindan, rahat bir kalem üretimi de kolaylasti.

1884 yilinda Levis Edson Waterman, mürekkep dolduruldugunda kagida damlamayan ve kalemin ucuna rahatlikla gelebilen bir kalem gelistirdi.

Bu kalem bugün de kullandigimiz sekildeki gibi bir dolma kalemdir.

20. yy’da dolma kalem içerisindeki mürekkep haznesine mürekkep koymak, basincin kullanilmasi sayesinde kolaylasti. Gene 20. yy’in yarisinda degistirilebilir kartuslar icat edildi. Ne var ki bu döneme gelindiginde dolmakalemin pabucu dama atilmis, bir çok kisi tarafindan kalem olarak tükenmez kalem daha ön plana çikmistir.

Tükenmez kalemin bulunus dönemi ile dolma kalemin ki hemen hemen aynidir (Ikisi de 19. yy). Hatta tükenmez kalem daha erken bulunmus fakat baslarda dolma kalemin gölgesinde kalmistir.

Alonzo Townsend Cross, 1878 yilinda bugünkü tükenmez kalemin atasi sayilabilecek bir kalem gelistirdi ve patentini aldi. Bu tarihten öncelerde de mürekkepli çesitli kalemler bulunsa da patenti alan Alonzo Townsend Cross’dur. Yalniz patenti almasina ragmen bu kalem tutmadi.

20. yy’a kadar seri üretimine gerek görülmeyen tükenmez kalemin bugünkü türü söyle gelisti ve yayildi.

Lazslo Josef Biro adli Macar gazeteci günümüzde kullandigimiz türden tükenmez kalemi gelistiren kisidir. Gazetelerde kullanilan ve hemen kuruyan mürekkebi dolmakalem sistemine getirmek istedi. Normal mürekkepten daha yogun olan bu mürekkep dolmakalemde basarili sonuç vermedi. Bunun üzerine dolmakalemin ucuna küçük bir bilye yerlestirme fikri gelistirdi. Bilyeyi yerlestirdigi vakit istedigi sonuca ulasmis oldu.

O dönemde ki uçak sektörü de Biro’nun bulusunun yayilmasina büyük katki sagladi. Tabi ki bu havadan kalemi insanlara dagitarak olmadi. Pilotlarin kullandigi dolma kalemler yerdeki hava basinci dolduruluyordu. Uçak yerin 2 km üstüne çiktigi zaman hava basincindaki düsüs dolma kalemlerindeki mürekkebin akmasini; pilotlarin üstlerinin batmasini ve düzgün yazi yazamamalarini sagladi. Böylece pilotlar kalem tercihlerini dolmakalem yerine tükenmez kaleme çevirdiler.

Pilotlardan sonra, tüm dünya da tükenmez kalemi yaygin olarak kullanmaya basladi ve tükenmez kalem günümüzün en çok kullanilan reel ortama yazi yazma araçlarindan biri oldu.

Kalemin de artik yavas yavas kendini yazmada bilgisayara biraktigi bir dönemde yazdigimiz bu yaziyi kalemlerinizin güzel seyler yazmasini dileyerek kapatiyoruz.

Bibliography

• Çigdem Gök, http://web.netbul.com/cocuk/haberdetay.asp?id=295
• http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=kalem
• Oktay Uludag,
• www.kesfetmekicinbak.com/yazarlar/oktayuludag/02924/

Iconography

• http://nilaytorum.googlepages.com/kalem2.jpg/kalem2-full.jpg
• http://img246.imageshack.us/img246/2859/fancyh01bhc1.jpg
• www.hediyepaketleme.com/images/products/big/CR001.jpg
• http://bp3.blogger.com/_iT7hhBSYhUc/Rt_vZ0PztbI/AAAAAAAAAHA/DzHx1FTJDUw/s400/image-9.jpg